هورمون ضد ادراری یا هورمون آنتی دیورتیک (ADH) (به آن آرژنین وازوپرسین (AVP) نیز گفته می‌شود) هورمونی است که با کنترل میزان آبی که کلیه‌ها هنگام تصفیه‌ی مواد زائد از خون مجددا بازجذب می‌کنند، به تنظیم تعادل آب در بدن کمک می‌کند. این آزمایش میزان این هورمون را در خون اندازه گیری می‌کند.

ADH توسط هیپوتالاموس در مغز تولید می‌شود و در غده هیپوفیز خلفی که در زیر مغز واقع شده، ذخیره می‌گردد. ADH به طور معمول توسط هیپوفیز در پاسخ به حسگرهایی (سنسورهایی) که افزایش اسمولالیته خون   یا کاهش حجم خون را تشخیص می‌دهند، آزاد می‌شود. کلیه‌ها با بازجذب آب و تولید ادرار غلیظ‌تر، به ADH پاسخ می‌دهند.

آب ِ باقی‌مانده یا جذب شده خون را رقیق کرده، اسمولالیته آن را کاهش می‌دهد و حجم و فشار خون را افزایش می‌دهد. اگر این کار برای بازگرداندن تعادل آب کافی نباشد، حس تشنگی نیز تحریک می‌شود تا فردِ مبتلا آب بیش‌تری بنوشد.

انواع مختلفی از اختلالات، شرایط و داروها وجود دارند که می‌توانند بر میزان هورمونِ آزاد شده و یا پاسخ کلیه‌ها به آن، تأثیر بگذارند. کم یا زیاد بودن ADH می‌تواند علائم و عوارضی ایجاد کند که در موارد نادر ممکن است تهدید‌کننده زندگی فرد باشد.

اگر میزان ADH بسیار کم باشد یا کلیه‌ها به آن پاسخ ندهند، آب زیادی از طریق کلیه از دست می‌رود؛ در نتیجه ادرار تولید شده رقیق‌تر شده و خون غلیظ (افزایش اسمولالیته) می‌شود. این حالت می‌تواند باعث تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار و کم آبی بدن شود. در صورت عدم نوشیدن آب کافی برای جایگزینی آنچه از دست رفته است، سدیم موجود در خون افزایش می‌یابد.

اگر ADH بیش از حد وجود داشته باشد، آب ذخیره می‌شود، حجم خون افزایش می‌یابد و ممکن است فرد دچار حالت تهوع، استفراغ، سردرد، سردرگمی، بی‌حالی شود. (علائم مسمومیت آب یا کاهش سدیم خون)

حالت فوق براساس سابقه پزشکی و آزمایشاتی مانند اسمولالیته خون و ادرار و اندازه‌گیری الکترولیت‌ها به همراه آزمایش هورمون ضد ادراری تشخیص داده می‌شود.

دیابت بی‌مزه به دلیل کمبود ADH یا عدم توانایی کلیه در پاسخ دادن به این هورمون ایجاد می‌شود.

بنابراین دو نوع دیابت بی‌مزه وجود دارد:

دیابت بی‌مزه مرکزی (هیپوفیزی) با عدم تولید ADH توسط هیپوتالاموس یا آزاد شدن از هیپوفیز همراه است و ممکن است به دلایل مختلفی از جمله نقص ژنتیکی ارثی، ضربه به سر، تومور مغزی یا به دلیل عفونتی که موجب انسفالیت یا مننژیت شده باشد، ایجاد شود.

دیابت بی‌مزه نفروژنیک (کلیوی) از کلیه نشات می‌گیرد و با عدم پاسخِ کلیه به ADH مرتبط است و باعث عدم توانایی در تغلیظ ادرار می‌شود. این وضعیت ممکن است ارثی باشد یا به دلیل انواع مختلفی از بیماری‌های کلیوی ایجاد شود. هر دو نوع دیابت بی مزه منجر به دفع حجم زیادی ادرار رقیق می‌شود.

ADH بیش از حد در "سندرم هورمون ضد ادراری نامتناسب" (SIADH) یا به طور خلاصه‌تر سندرم ترشح نامتناسب دیده می‌شود و این هورمون در مقادیر نامنظم ترشح می‌شود و در نتیجه باعث احتباس آب، کاهش سدیم خون و کاهش اسمولالیته خون می‌گردد.

افزایش تولید (ترشح) ADH به دلیل پاسخ طبیعی به بالا بودن اسمولالیته خون و یا پایین بودن حجم خون نیست.

SIADH ممکن است بر اثر طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و شرایط مرتبط با سلامتی رخ دهد که  تولید و رها‌سازی بیش از حد ADH  را تحریک می‌کنند و یا این که از سرکوب آن جلوگیری می‌کند.

SIADH همچنین ممکن است در سرطان‌هایی که مستقل از هیپوتالاموس و غده هیپوفیز ADH  یا مواد شبه ADH تولید می‌کنند (مانند کارسینوم برونکوژنیک) دیده شود.

صرف نظر از علت و منبع تولید، ADH اضافی باعث کاهش سدیم خون و کاهش اسمولالیته می‌شود زیرا آب حفظ می‌شود و حجم خون افزایش می‌یابد.