پنل کلیه
اسامی مترادف
نام‌های رسمی
چرا آزمایش انجام می شود؟
- برای کمک به تشخیص و مدیریت شرایطی که بر عملکرد کلیه موثر هستند.
- ممکن است به عنوان بخشی از آزمایشات عمومی یا برای غربالگری فردی که در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیوی است یا برای پیگیری فردی که به بیماری کلیوی دچار شده است استفاده شود.
چه زمانی باید آزمایش انجام شود؟
- هنگامی که علائم و نشانه‌هایی دارید که ممکن است مربوط به یک بیماری کلیوی باشد.
- هنگامی که برای بیماری کلیوی تحت درمان هستید.
- هنگامی که فاکتورهای خطر خاصی مانند فشار خون بالا یا دیابت، برای بیماری کلیه دارید.
نمونه مورد نیاز
یک نمونه خون که از ورید بازو گرفته شده است.
آیا برای انجام این تست به آمادگی خاصی نیاز است؟
توصیه می‌شود که قبل از آزمایش 8-12 ساعت ناشتا باشید. (فقط مصرف آب مجاز است)
شرح آزمایش
پنل کلیه، گروهی از آزمایشات است که برای بررسی عملکرد کلیه با هم انجام می‌شوند.
این آزمایشات سطح مواد مختلف از جمله چندین ماده معدنی، الکترولیت، پروتئین و گلوکز (قند) را در خون اندازه‌گیری می‌کند تا سلامت فعلی کلیه‌های شما مشخص شود.
کلیه‌ها یک جفت اندام لوبیایی شکل هستند که در پایین در سمت راست و چپ ستون فقرات قرار دارند. آن‌ها بخشی از دستگاه ادراری هستند و چند نقش و عملکرد اساسی در بدن دارند.
- در کلیه‌ها حدود یک میلیون واحد فیلتر‌کننده کوچک خون وجود دارد که به آن‌ها نفرون گفته می‌شود. در هر نفرون، خون به طور مداوم از طریق مجموعه‌ای از رگ‌های خونی حلقوی، بنام گلومرول، فیلتر می‌شود که اجازه عبور آب و مولکول‌های کوچک را می‌دهد، اما سلول‌های خون، پروتئین‌هایی مانند آلبومین و مولکول‌های بزرگ‌تر را در خود نگه می‌دارد.
- به هر گلومرول لوله‌ها یا توبول‌هایی متصل هستند که دارای تعدادی از بخش‌ها هستند که مایعات و مولکول‌هایی که از گلومول عبور می‌کنند را جمع‌آوری می‌کند، آنچه را که می‌تواند دوباره توسط بدن استفاده شود، مجددا جذب می‌کند، مولکول‌های دیگر را از طریق فرایندی به نام ترشح، اضافه می‌کند و در نهایت مقدار آب را تنظیم می‌کند و سرانجام آنچه در قسمت انتهایی لوله‌ها باقی‌مانده که حاوی مواد زائد است را به عنوان ادرار از بدن دفع می‌کند.
- علاوه بر از بین بردن مواد زائد و کمک به تنظیم مقدار آب در بدن، این فعالیت‌ها به کلیه‌ها اجازه می‌دهد تعادل شیمیایی طبیعی را در بدن حفظ کنند. از جمله مواد مهمی که کلیه‌ها به تنظیم آن‌ها کمک می‌کند: سدیم، پتاسیم، کلراید، بی‌کربنات، کلسیم، فسفر و منیزیم است. حفظ تعادل صحیح این مواد حیاتی است.
هنگامی که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند، غلظت این مواد در خون ممکن است غیرطبیعی باشد و مواد زائد و مایعات ممکن است به میزان خطرناکی در خون افزایش یافته و وضعیت تهدید کننده‌ای ایجاد کنند.
کلیه‌ها همچنین دارای چندین نقش متفرقه دیگردر حفظ سلامت بدن هستند، از جمله ترشح هورمونی که تولید گلبول‌های قرمز خون را تحریک می‌کند (به نام اریتروپویتین)، تولید هورمونی که به حفظ فشار خون طبیعی کمک می‌کند (به نام رنین) و تبدیل یک نوع ویتامین D به فرم فعال‌تر، که جذب کلسیم را افزایش می‌دهد.
اگر کلیه‌ها به درستی کار نکنند، مواد زائد می‌توانند در خون جمع شده و سطح مایعات به حجم خطرناکی افزایش یافته و باعث آسیب به بدن یا وضعیت بالقوه تهدید‌کننده زندگی شود. شرایط و بیماری‌های متعددی می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. شایع‌ترین علل و عوامل اصلی خطر، ابتلا به بیماری کلیه دیابت و فشار خون بالا است.
آزمایشات موجود در پنل کلیه می‌تواند از نظر آزمایشگاهی متفاوت باشد، اما آزمایشاتی که به طور معمول انجام می‌شود شامل موارد زیر است:
الکترولیت‌ها - مواد شیمیایی با بار الکتریکی که برای فرآیندهای طبیعی بدن مانند عملکرد عصب و عضله حیاتی هستند. همچنین به تنظیم میزان مایعات در بدن و حفظ تعادل اسید و باز کمک می‌کنند.
الکترولیت‌ها عبارتند از:
مواد معدنی
فسفر - ماده معدنی برای تولید انرژی، عملکرد عضلات، اعصاب و رشد استخوان‌ها حیاتی است. همچنین به عنوان یک بافر نقش مهمی دارد و به حفظ تعادل اسید و باز بدن کمک می‌کند.
کلسیم - یکی از مهم‌ترین مواد معدنی در بدن است. برای عملکرد صحیح عضلات، اعصاب و قلب ضروری است و در فرآیند لخته شدن خون و تشکیل استخوان‌ها لازم است.
پروتئین
آلبومین - پروتئینی که حدود 60٪ پروتئین در خون را تشکیل می‌دهد و نقش‌های زیادی مانند جلوگیری از نشت مایعات از رگ‌های خونی و انتقال هورمون‌ها، ویتامین‌ها، داروها و یون‌ها مانند کلسیم را در بدن دارد.
مواد زائد
نیتروژن اوره/ اوره (BUN) - اوره یک ماده زائد حاوی نیتروژن است که از متابولیسم پروتئین تشکیل می‌شود. توسط کبد در خون آزاد می‌شود و به کلیه‌ها منتقل می‌شود، جایی که از خون فیلتر شده و از طریق ادرار حذف می‌شود.
کراتینین - ماده زائد دیگری است که توسط عضلات در بدن تولید می‌شود. تقریباً تمام کراتینین توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود.
منبع انرژی
گلوکز - انرژی بدن را تأمین می‌کند. یک مقدار ثابت باید برای استفاده در دسترس باشد و سطح نسبتاً ثابت گلوکز باید در خون حفظ شود.
سه مقدار (کمیت) محاسبه شده نیز ممکن است در یک پنل کلیه گزارش شود:
- نسبت اوره (BUN)/ کراتینین - مقایسه میزان اوره (نیتروژن) به محتوای کراتینین در خون.
- میزان تخمینی فیلتراسیون گلومرولی (eGFR) - یک تخمین محاسبه شده از میزان فیلتراسیون گلومرولی واقعی (GFR، مقدار خون فیلتر شده توسط گلومرول‌های کلیه در دقیقه) که از سطح کراتینین در خون مشتق می‌شود. در فرمول محاسبه‌ی آن، سن، جنس، نژاد و گاهی اوقات قد و وزن فرد در نظر گرفته شده است.
- شکاف آنیونی (AG یا AGAP) - مقداری است که با استفاده از نتایج یک پنل الکترولیت محاسبه می‌شود. اختلاف بین ذرات الکتریکی اندازه‌گیری شده و اندازه‌گیری نشده (یون‌ها یا الکترولیت‌ها) را در قسمت مایع خون ارزیابی می‌کند.