جیوه عنصری است که می‌تواند به اشکال مختلفِ سمی وجود داشته باشد و در نمونه‌های مختلف آزمایش می‌شود:

• جیوه فلزی یا عنصری مایع است که اغلب در دندانپزشکی در فرآیند پر کردن دندان‌ها و نیز در برخی از دماسنج‌ها و باتری‌ها استفاده می‌شود. نمونه‌های ادرار به طور معمول برای تشخیص این شکل از جیوه آزمایش می‌شوند.
• نمک‌های جیوه غیر آلی که در اثر واکنش ترکیبات غیر کربنی با جیوه تولید می‌شوند، به طور معمول به صورت پودر یا کریستال هستند و گاهی در داروهای موضعی مانند کرم‌های روشن کننده پوست یا در کرم‌های ضد عفونی کننده استفاده می‌شوند. از نمونه‌های ادرار معمولاً برای تشخیص این شکل از جیوه استفاده می‌شود.
• متیل جیوه و سایر ترکیبات آلی جیوه، فرآورده‌های حاصل از واکنش بین جیوه و ترکیبات آلی بر پایه کربن هستند. باکتری‌هایی با سطح متیل جیوه بالا اغلب در ماهیان بزرگ، پیر و شکارچی مانند کوسه و شاه ماهی خال مخالی یافت می‌شوند. افرادی که این ماهی‌ها را مصرف می‌کنند ممکن است در معرض آلودگی با این نوع جیوه قرار بگیرند. در این حالت از نمونه خون برای شناسایی سطح بالایی از متیل جیوه استفاده می‌شود.

جیوه در مقادیر کم در محیط اطراف ما یافت می‌شود. با تجزیه مواد معدنی در سنگ‌ها و خاک‌ها و به‌عنوان محصول جانبی احتراق سوخت‌های فسیلی و سوزاندن زباله آزاد می‌شود. با هوایی که تنفس می‌کنیم، استنشاق می‌شود، از طریق پوست جذب می‌شود و همراه با غذا بلعیده می‌شود. از جیوه همچنین در برخی از پوشش‌های آینه‌ای، مواد دارویی و مواد شیمیایی کشاورزی استفاده می‌شود. لامپ‌های فلورسنت کم مصرف دارای مقادیر کمی جیوه هستند، که همچنین برای ساخت تجهیزات الکتریکی، سیم و دستگاه‌های سوئیچینگ نیز استفاده می‌شود.

مقادیر ناچیزی که اکثریت مردم در معرض آن هستند، به‌طور کلی باعث نگرانی در مورد سلامتی نمی‌شود. با این وجود، اگر افراد در معرض غلظت خطرناک جیوه قرار بگیرند، یا در طی مدت زمان طولانی در معرض جیوه قرار بگیرند، ممکن است دچار علائم یا عوارض جیوه شوند، به خصوص اگر فعالیت حرفه‌ای وشغلی آن‌ها با فلزات سنگین باشد. مواجهه با مقادیر زیاد جیوه می‌تواند سمی باشد. میزان جیوه جذب شده توسط فرد و تأثیرات آن بر سلامتی فرد، به نوع جیوه، غلظت آن و ماهیت مواجهه بستگی دارد. طبق مرکز ثبت مواد سمی و بیماری‌ها (ATSDR)، مقدار بسیار کمی جیوه فلزی (کمتر از ۰/۰۱ درصد) توسط بدن جذب می‌شود، حتی اگر بلعیده شده باشد. با این وجود، اگر همان جیوه به‌عنوان بخار استنشاق شود، حدود ۸۰٪ به جریان خون جذب می‌شود. حدود ۹۵٪ متیل جیوه که نوعی است که در ماهی و سایر غذاهای دریایی یافت می‌شود، توسط دستگاه گوارش جذب می‌شود.

متداول‌ترین منبع مواجهه انسان با متیل جیوه، مصرف غذاهای دریایی آلوده است. ماهی‌هایی که از آب‌های آلوده صید می‌شوند و ماهی‌های بزرگ شکارچی که ماهی کوچک‌تری را خورده‌اند ممکن است به‌طور قابل توجهی سطح متیل جیوه در آن‌ها افزایش یافته باشد.

مهم است که از منبع صید ماهی مصرفی خود آگاه باشید و مقدار ماهی‌های بزرگ شکاری را که می‌خورید محدود کنید. با جذب جیوه، بدن ممکن است آن را در اندام‌های مختلف از جمله کلیه‌ها و مغز رسوب دهد. بدن به آرامی از طریق ادرار و مدفوع خود را از جیوه خلاص می‌کند، اما اگر مقدار بیش‌ازحد آن جمع شود، می‌تواند به کلیه‌ها، سیستم عصبی و مغز آسیب دائمی برساند. زنان باردار با افزایش سطح جیوه می‌توانند آن‌را به نوزاد متولد نشده منتقل کنند، این امر به ویژه بر رشد مغز، کلیه‌ها و اعصاب کودک تأثیر می‌گذارد. جیوه همچنین می‌تواند از طریق شیر مادر به کودک منتقل شود.