انسولین هورمونی است که در سلول‌های بتای لوزالمعده تولید و ذخیره می‌شود. در پاسخ به افزایش قند خون بعد از غذا ترشح می‌شود و برای حمل و نقل و ذخیره گلوکز که منبع اصلی انرژی بدن است بسیار مهم می‌باشد. انسولین به انتقال گلوکز از خون به داخل سلول ها کمک می‌کند، بنابراین به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند و در متابولیسم چربی نقش دارد. این آزمایش میزان انسولین را در خون اندازه گیری می‌کند.

سطح انسولین و گلوکز خون باید متعادل باشند. بعد از غذا، کربوهیدرات‌ها معمولاً به گلوکز و سایر قندهای ساده تجزیه می‌شوند. این‌ها به خون جذب می‌شوند و باعث افزایش سطح گلوکز خون می‌شوند، که به نوبه خود لوزالمعده را تحریک می‌کند تا انسولین را در خون آزاد کند. با حرکت گلوکز به داخل سلول‌ها، سطح خونی آن کاهش می‌یابد و ترشح انسولین توسط لوزالمعده کاهش می‌یابد.

اگر فرد قادر به تولید انسولین کافی نباشد، یا سلول‌های بدن در برابر اثرات آن مقاوم باشند (مقاومت به انسولین)، گلوکز نمی‌تواند به اکثر سلول‌های بدن برسد و سلول‌ها از گرسنگی رنج می‌برند.

در این موارد، قند خون به سطح ناسالم افزایش می‌یابد. این می‌تواند باعث اختلال در فرآیندهای متابولیک طبیعی شود که منجر به اختلالات و عوارض مختلف از جمله بیماری کلیه، بیماری‌های قلبی عروقی و بینایی و مشکلات عصبی می‌شود.

دیابت، اختلالی که با سطوح بالای گلوکز و کاهش اثر انسولین همراه است، می تواند یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 انسولین بسیار کمی تولید می کنند و بنابراین در نهایت نیاز به درمان مکمل انسولین دارند. دیابت نوع 2 عموماً مربوط به مقاومت به انسولین است که با گذشت زمان افزایش می‌یابد.

با مقاومت به انسولین، بسیاری از سلول‌های بدن قادر به پاسخگویی به اثرات انسولین نیستند و گلوکز را در خون باقی می‌گذارند. بدن با تولید مقادیر اضافی هورمون  سعی در جبران دارد. این مسئله منجر به سطح بالای انسولین در خون (هایپرانسولینمی) و تحریک بیش از حد برخی از بافت‌هایی می‌شود که به انسولین حساس مانده‌اند.

با گذشت زمان، این فرآیند باعث عدم تعادل در رابطه بین گلوکز و انسولین می‌شود و بدون درمان، ممکن است  سلامتی قسمت‌های مختلف اندام‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد.

علاوه بر دیابت نوع 2، مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (pcos)، پیش دیابت یا بیماری قلبی، سندرم متابولیک، آکانتوز نیگریکانس و اختلالات مربوط به غده هیپوفیز یا آدرنال دیده می‌شود.

به غیر از مقاومت به انسولین، هیپراینسولینمی اغلب در افرادی با تومور سلول‌های جزایر در پانکراس (انسولینوما) یا با مقدار اضافی انسولین تزریقی (برون زا) مشاهده می‌شود. هایپراینسولینمی باعث کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) می‌شود که می‌تواند منجر به تعریق، تپش قلب، گرسنگی، گیجی، تاری دید، سرگیجه، غش و تشنج شود. از آنجا که مغز به عنوان منبع انرژی به گلوکز خون وابسته است، محرومیت شدید گلوکز به دلیل هایپرانسولینمی می‌تواند به سرعت منجر به شوک انسولین و مرگ شود.