ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ویروسی است که می‌تواند باعث سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) شود. آزمایشات غربالگری HIV، می‌توانند آنتی‌ژن HIV (یعنی آنتی‌ژن p24 که یک پروتئین ویروسی است) و آنتی‌بادی‌های HIV را که در پاسخ به عفونت HIV در خون تولید می‌شوند، تشخیص دهد. برخی از آزمایشات، آنتی‌بادی HIV را در بزاق تشخیص می‌دهند.

عفونت HIV در ابتدا ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند و یا علائمی شبیه آنفولانزا ایجاد کند که پس از یک یا دو هفته برطرف شود. تنها راهی که آلودگی به این عفونت را مشخص می‌کند آزمایش HIV است.

در صورت عدم درمان، عفونت HIV می‌تواند به تدریج توانایی بدن در مبارزه بر علیه عفونت‌ها و برخی سرطان‌ها را از بین ببرد. ویروس HIV با آلوده ساختن لنفوسیت‌ها (سلول‌های T) که به طور معمول به بدن در مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند.

در طی هفته‌های اول پس از آلودگی به HIV، این ویروس سلول‌های T را آلوده نموده و نسخه‌های متعددی از خود را ایجاد می‌کند و سپس سلول‌های لنفوسیت T بیش‌تری را آلوده می‌کند. در این مرحله مقدار ویروس (بار ویروسی) و سطح آنتی‌ژن p24 در خون می‌تواند بسیار زیاد باشد.

آزمایش‌های HIV که آنتی‌ژن p24 را تشخیص می‌دهند، به طور کلی می‌توانند عفونت‌ها را در هفته‌های اول پس از عفونت، حتی قبل از ایجاد آنتی‌بادی شناسایی کنند. حدود ۸-۲ هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، سیستم ایمنی بدن با تولید آنتی بادی‌هایی که علیه ویروس قابل شناسایی در خون هستند، پاسخ می‌دهد. با برطرف شدن عفونت اولیه و افزایش سطح آنتی‌بادی HIV، مقدار ویروس و سطح آنتی‌ژن p24  هر دو در خون کاهش می‌یابند.

آزمایش‌های HIV که آنتی‌بادی‌های HIV را تشخیص می‌دهند می‌توانند حدود ۲ تا ۸ هفته پس از عفونت، عفونت‌های HIV را شناسایی کنند. اگر به این ویروس آلوده شوید و به موقع تشخیص داده نشده و درمان مناسب انجام نشود، می‌تواند به عفونت ادامه دار تبدیل شود که ممکن است علائم اندکی را برای یک دهه یا بیش‌تر ایجاد کند. اگر عفونت ویروسی شما هنوز درمان نشده باشد، در نهایت علائم ایدز ظاهر می‌شود و به تدریج بدتر می‌شود. با گذشت زمان و بدون درمان، HIV سیستم ایمنی بدن را از بین می‌برد و بدن شما را در برابر سایر عفونت‌های ناتوان کننده، آسیب پذیر می‌کند. برای به دست آوردن جزئیات بیش‌تر در مورد علائم و نشانه‌های HIV، خطرات، درمان و غیره، به مقاله "عفونت HIV و ایدز" مراجعه کنید.

شناسایی و تشخیص HIV در اوایل دوره‌ی عفونت مهم است زیرا:

• این امکان را برای درمان زود هنگام فراهم می‌کند که پیشرفت ایدز را آهسته کرده یا حتی جلوگیری کند.
• می‌توانید از وضعیت خود مطلع شوید و برای جلوگیری از شیوع بیماری به دیگران، رفتار خود را تغییر دهید.
• یک زن باردار می‌تواند تحت مداوا قرار گیرد تا از انتقال بیماری به فرزندش جلوگیری کند.

دو نوع HIV وجود دارد که HIV-1 و HIV-2 نامیده می‌شوند. HIV-1 شایع‌ترین نوع یافت شده در ایالات متحده است در حالی که HIV-2 شیوع بیش‌تری در مناطقی از آفریقا دارد.