هپارین دارویی است که لخته شدن خون را مهار می‌کند (ماده‌ای با خاصیت ضد انعقاد خون است) و برای درمان افرادی که دچار لخته خون خطرناک (ترومبوز) شده‌اند یا خطر بالای ابتلاء به لخته خون در آنان وجود دارد، استفاده می‌شود. این آزمایش با اندازه‌گیری فعالیت فاکتور مهارکننده Xa(به طور غیر مستقیم) میزان هپارین را در خون تعیین می‌کند - که به عنوان فعالیت anti-Xa هپارین شتناخته می‌شود. فاکتور مهارکننده‌ی Xa یکی از پروتئین‌های دخیل در تشکیل لخته‌ی خون می‌باشد.

این آزمایش برای نظارت بر هپارین درمانی استفاده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که فرد برای ایجاد انعقاد خون بدون خطر خونریزی، هپارین کافی دریافت می‌کند (منظور این است که عملکرد سیستم انعقادی بصورت طبیعی انجام گیرد و رخداد خونریزی و یا لخته شدن خون تحت کنترل باشد) از آنجایی که این آزمایش شامل تغییر رنگ واکنش شیمیایی (رنگ سنجی) است، از آن به عنوان روش chromogenic anti-Xa یا chromogenic ،anti-Xa نیز یاد می‌شود.

لخته شدن خون یک پاسخ طبیعی به آسیب رگ‌های خونی یا آسیب بافت است. این یک فرایند پیچیده است که شامل فعال سازی و جمع شدن پلاکت‌ها در محل آسیب و شروع آبشار انعقادی است (که فرآیندی است که طی آن یک فعال سازی متوالی از عوامل انعقادی - یعنی پروتئین‌هایی که تولید، توسعه و تکمیل لخته‌ها را تنظیم می کنند - انجام می‌گیرد).

شرایط متنوعی وجود دارد که می‌تواند باعث لخته شدن بیش از حد شده و منجر به تشکیل لخته خون در وریدها و شریان‌ها شود. برخی  مثال‌ها شامل جراحی، DVT (ترومبوز ورید عمقی) و سایر اختلالات لخته شدن بیش از حد (اختلالات انعقادیِ شدید) است. این لخته‌ها می‌توانند مانع جریان خون شوند و باعث آسیب به بافت شوند. تکه‌های لخته خون نیز می‌توانند شکسته شده و به ریه‌ها بروند و باعث آمبولی ریه شوند. در زنان باردار، تشکیل لخته خون گاهی اوقات می‌تواند در جفت رخ دهد و بر جریان خون در نوزادِ در حال رشد (جنین) تأثیر بگذارد و منجر به سقط جنین شود.

هپارین ممکن است برای پیشگیری یا درمان این شرایط لخته شدن بیش از حد (درمان ضد انعقاد) استفاده شود. هپارین از طریق اتصال به پروتئین آنتی ترومبین با مهار عوامل لخته شدن، به ویژه عوامل Xa و IIa (ترومبین) در روند لخته شدن اختلال ایجاد می‌کند. اندازه و فعالیت مولکول‌های هپارین متفاوت است و سه نوع هپارین وجود دارد که می‌تواند برای درمان استفاده شود: 

• هپارین استاندارد، معمولاً به عنوان هپارین تجزیه نشده (UFH) شناخته می‌شود، و بطور معمول از طریق تزریق داخل ورید (IV) تجویز می‌شود. UFH هر دو عامل Xa و IIa را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در بیماران اثرات متفاوتی دارد، بنابراین باید از نزدیک کنترل شود. عوارض ممکن است شامل لخته شدن (هپارینِ ناکافی)، خونریزی بیش از حد (هپارینِ زیاد) و گاهی کاهش پلاکت و ترومبوز (ترومبوسیتوپنی و ترومبوز ناشی از هپارین) باشد.
•  هپارین با وزن مولکولی کم (LMWH) از طیف باریک‌تری از مولکول‌های هپارین کوچک‌تر و به طور معمول از طریق تزریق زیر پوست (زیر جلدی) تجویز می‌شود. LMWH در درجه اول بر Xa تأثیر می‌گذارد و تأثیر آن قابل پیش بینی‌تر است. بنابراین نیازی به نظارت روتین آزمایشگاهی ندارد.
• فونداپارینوکس فقط از بخش کوچکی از UFH تشکیل شده است (یک توالی از پنج واحد قند مونومر هپارین) و فقط فاکتور Xa را مهار می‌کند. این ماده ترومبین را مهار نمی‌کند. فونداپارینوکس مانند LMWH به صورت زیر جلدی تجویز می‌شود و نیازی به نظارت روتین آزمایشگاهی نیست.

هنگامی که شرایط لخته شدن بیش ازحد و بصورت حاد باشد، در ابتدا از هپارین تجزیه نشده برای درمان استفاده می‌شود و در نهایت با استفاده از داروهای ضد انعقاد خوراکی یا LMWH برای درمان طولانی مدت جایگزین می‌شود تا خطر لخته شدن خون کاهش یابد. UFH معمولاً در محیط بیمارستانی تجویز می‌شود و با آزمایش زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT) پایش می‌شود، اما ممکن است لازم باشد با آزمایش ضد Xa هپارین نیز پایش گردد.

دوزهای بالای UFH تجویز شده در طی جراحی‌هایی مانند بای پس قلبی ریوی معمولاً با استفاده از تست زمان لخته شدن فعال (ACT) پایش می‌شود. LMWH و فونداپارینوکس ممکن است به صورت سرپایی یا در بیمارستان انجام شوند. هیچکدام از LMWH و نیز fondaparinux در دوز درمانی به طور قابل توجهی PTT را طولانی نمی‌کنند. در صورت نیاز به نظارت، از تست ضد Xa استفاده می‌شود.