حساسیت غذایی چیست؟

حساسیت‌ها و عدم تحمل‌های غذایی واکنش‌های ناخواسته نسبت به برخی غذاها هستند. مصرف این غذاها  می‌تواند علائم مختلفی از جمله ناراحتی معده، نفخ و سایر مشکلات گوارشی ایجاد کند.

حساسیت‌ها و عدم تحمل‌های غذایی با آلرژی‌های غذایی یکسان نیستند. تفاوت اصلی این است که آلرژی واقعی در اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی ایجاد می‌شود.

در حساسیت‌ها و عدم تحمل‌های غذایی، واکنش‌ها معمولاً قابل پیش‌بینی است و بر اساس میزان مصرف غذا افزایش می‌یابد. در مقابل، واکنش‌های آلرژیک می‌توانند شدت غیرقابل پیش‌بینی داشته باشند و اغلب با  قرار گرفتن در معرض مقادیر ناچیز از مواد غذائی و یا حتی فقط در اثر تماس با پوست رخ می‌دهند.

نمونه‌هایی از حساسیت‌ها و عدم تحمل‌های غذایی عبارتند از:

• عدم تحمل لاکتوز
• حساسیت به گلوتن غیر از سلیاک
• عدم تحمل کافئین
• حساسیت به الکل
• عدم تحمل نسبت به مواد افزودنی غذایی مانند سولفیت‌ها
• عدم تحمل نسبت به الیگوساکاریدها، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی‌یل‌های قابل تخمیر

نقش تست حساسیت غذایی

تست حساسیت غذایی پس از مشاهده علائم یک واکنش نامطلوب غذایی در فرد انجام می‌شود. بر اساس علائم و غذاهای مصرف شده قبل از وقوع، می توان آزمایش‌هایی را برای بررسی حساسیت‌های غذایی، عدم تحمل یا آلرژی‌های خاص درخواست  کرد. به این ترتیب، تست حساسیت غذایی ابزاری است که به شناسایی غذاهایی که باعث واکنش غیرطبیعی می‌شوند کمک می‌کند.

انجام غربالگری گسترده برای حساسیت‌های غذایی غیر معمول است، به خصوص اگر قبلاً علائم  و نشانه‌های واکنش غذایی را نداشته باشید.

انواع تست‌های حساسیت غذایی

هیچ آزمایش جامعی برای بررسی همه یا حتی بیشتر انواع حساسیت‌های غذایی در دسترس نیست. در نتیجه، آزمایش‌ها معمولاً برای مطابقت با علائم و سابقه سلامتی شما تنظیم می‌شوند.

از آنجایی که علائم ممکن است بین حساسیت‌های غذایی و آلرژی‌های غذایی همپوشانی داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش پوستی یا تست آلرژی خون را درخواست کند تا مطمئن شود که حساسیت غذایی ندارید.

متأسفانه، آزمایش‌ها نمی‌توانند به راحتی بیشتر حساسیت‌های غذایی را شناسایی کنند. با این وجود، برخی از عدم تحمل‌های خاص را می توان با آزمایش کشف نمود:

• عدم تحمل لاکتوز، که ناتوانی در هضم مناسب نوعی از قند موجود در محصولات شیر ​​است، با تست تحمل لاکتوز قابل تشخیص است. اینها شامل آزمایش‌های خون یا تنفس است که هضم مختل شده لاکتوز را نشان می‌دهد.
• بیماری سلیاک اختلالی است که در آن سیستم ایمنی فرد هنگام مصرف گلوتن، پروتئینی که در گندم و سایر غلات وجود دارد، به پوشش داخلی روده آنها حمله می‌کند. آزمایش خون می‌تواند با اندازه گیری آنتی‌بادی‌های خاص (که پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی تولید می‌شوند)، به تشخیص بیماری سلیاک کمک کند.

برخی از افراد بدون ابتلا به بیماری سلیاک، گلوتن را تحمل نمی کنند، و این اغلب به عنوان حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی شناخته می شود. هیچ آزمایش تائید شده‌ای برای تشخیص دقیق این حالت فعلا وجود ندارد.

برای تشخیص بسیاری دیگر از عدم تحمل‌ها و حساسیت‌های غذایی، آزمایش قابل اعتمادی وجود ندارد. در نتیجه، پزشک ممکن است انواع دیگری از آزمایشات را پیشنهاد کند:

• چالش مواد غذائی خوراکی: این شامل خوردن مقادیر افزایش یافته‌ای از غذا در طی چند ساعت و در عین حال کنترل دقیق از نظر عوارض جانبی است. چالش‌های غذایی خوراکی از یک پروتکل خاص پیروی می‌کنند و فقط باید در یک محیط پزشکی کنترل شده انجام شوند.
• رژیم حذف مواد غذائی: این امر مستلزم پیروی از یک رژیم غذایی سخت است که در آن غذاها یا مواد افزودنی خاص برای یک دوره چند هفته حذف می‌شود. با گذشت زمان، محدودیت‌های غذایی ممکن است برای شناسایی حساسیت‌ها یا عدم تحمل‌های خاص اصلاح شوند.

افرادی که علائم واکنش‌های غذایی دارند ممکن است برای سایر شرایط مانند بیماری التهابی روده، سندرم روده تحریک پذیر یا سوء جذب مواد مغذی آزمایش شوند. نمونه‌هایی از تست های مربوط به این شرایط در جدول زیر آمده است.

بسیاری از آزمایش‌هایی که برای تشخیص حساسیت‌ها و عدم تحمل‌های غذایی به بازار عرضه می‌شوند، درست یا مؤثر بودنشان ثابت نشده است و کارشناسان توصیه می‌کنند که از آنها استفاده نکنید. نمونه‌هایی از تست‌های تایید نشده عبارتند از:

• آزمایشات آنتی بادی: ایمونوگلوبولین-G (IgG و IgG4).
• آزمایشات مو
• آزمایش آنالیز سلول های خونی، از جمله فلوسیتومتری و آزمایش‌های اندازه گیری مواد واسطه ای
• آزمایش تحریک یا خنثی سازی
• تست الکترودرمال
• واکنش عضلانی یا تست قدرت

آماده شدن برای انجام تست حساسیت غذایی

آزمایش حساسیت غذایی معمولاً در مطب پزشک، کلینیک یا آزمایشگاه پزشکی انجام می‌شود. روش انجام به آزمایش خاصی که استفاده می‌شود بستگی دارد. آزمایشات توسط پزشک پس از بررسی علائم شما برای تعیین محتمل ترین حساسیت یا عدم تحمل درخواست می شود.

آزمایش در منزل

آزمایش در خانه برای انواع خاصی از حساسیت های غذایی در دسترس است. برخی از آزمایش‌های عدم تحمل لاکتوز و بیماری سلیاک را می‌توان با کیت‌های خانگی انجام داد تا نمونه خون به دست آید و سپس از طریق پست به آزمایشگاه ارسال شود. یک نتیجه مثبت در آزمایش خانگی معمولاً مستلزم آزمایشات بعدی است که توسط پزشک درخواست می‌شود.

برخی از آزمایش‌ها در دسترس هستند که در جستجوی ده‌ها نوع آنتی‌بادی به نام ایمونوگلوبولین (IgG) در خون هستند. با این وجود، متخصصان پیشنهاد می‌کنند که از این نوع غربالگری خودداری کنید، زیرا نشان داده نشده است که در تشخیص عدم تحمل و حساسیت های غذایی واقعی دقیق باشد.

اگر در مورد حساسیت غذایی احتمالی نگران هستید، مهم است که علائم خود را با پزشک خود در میان بگذارید تا مناسب‌ترین آزمایش ها را در مورد شما تعیین کند.