بررسی یا ارزیابی خطر قلبی چیست؟

این مسئله شامل گروهی از آزمایش‌ها و فاکتورهای سلامتی است که نشان‌دهنده شانس شما برای پدید آمدن یک رویداد قلبی عروقی مانند حمله قلبی یا سکته است. میزان درجه خطر بصورت حدِ مرزی، متوسط ​​یا پرخطر محاسبه و در نظر گرفته می‌شوند.

شاید مهمترین شاخص برای خطر قلبی، سابقه سلامت شخصی شما باشد که شامل موارد زیر است:

• سن
• سابقه خانوادگی
• وزن
• سیگار کشیدن
• فشار خون
• رژیم غذایی
• ورزش، فعالیت بدنی
• دیابت
• بیماری قلبی که از قبل وجود داشته باشد و یا سابقه قبلی رویداد حمله قلبی
• برخی از آزمایشات تصویربرداری وجود دارد که ممکن است در ارزیابی خطر قلبی استفاده شود. آزمایش‌های غیرتهاجمی ممکن است شامل الکتروکاردیوگرام (ECG، EKG) یا تست استرس باشد که به آن تست استرس ECG یا تست استرس متابولیک نیز می‌گویند. آزمایش‌های تهاجمی نیز ممکن است برای بررسی وجود بیماری قلبی عروقی (CVD) مورد استفاده قرار گیرند، اما معمولاً برای اهداف تشخیصی در افراد دارای علائم و نشانه‌ها و نه برای بررسی خطر استفاده می‌شوند. به عنوان مثال می‎‌توان به آنژیوگرافی / آرتریوگرافی و کاتتریزاسیون قلبی اشاره کرد.

پانل چربی مهم‌ترین آزمایش خون برای بررسی خطر قلبی است.

چگونه از پنل لیپید استفاده می‌شود؟

پنل لیپید برای کمک به تعیین خطر بیماری قلبی و کمک به تصمیم‌گیری در مورد بهترین درمان در صورت وجود خطر قلبی در حد مرزی یا میزان خطر بالا استفاده می‌شود. نتایج پنل لیپیدی همراه با سایر عوامل خطر شناخته شده برای بیماری قلبی در نظر گرفته می شود تا برنامه ای برای درمان و پیگیری تنظیم شود. بسته به نتایج و سایر عوامل خطر، گزینه‌های درمانی ممکن است شامل تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی و ورزش یا داروهای کاهنده چربی مانند استاتین باشد.

پنل لیپیدی کلسترول، تری گلیسیرید، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL-C، کلسترول "خوب") را اندازه‌گیری می‌کند و همچنین کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم  (LDL-C، کلسترول "بد") را محاسبه می‌کند. تری گلیسیرید نوعی چربی و منبع اصلی انرژی برای بدن است.

طبق دستورالعمل های سال 2002 از پانل III برنامه آموزش ملی کلسترول (NCEP) برای درمان بزرگسالان ، محدوده‌های مطلوب برای اجزای پانل لیپیدی عبارتند از:

• کلسترول کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر (5.18 میلی مول در لیتر)
• HDL-کلسترول بیش از 40 میلی گرم در دسی لیتر (1.04 میلی مول در لیتر)
• LDL-کلسترول کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (2.59 میلی مول در لیتر) – این مطلوب در نظر گرفته می‌شود.
• سطوح به تعداد و انواع عوامل خطر موجود و دلیل آزمایش بستگی دارد.
• تری گلیسیرید کمتر از 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (1.70 میلی مول در لیتر)

برخی از اطلاعات دیگر ممکن است به عنوان بخشی از پانل لیپیدی گزارش شود. این پارامترها از نتایج آزمایش‌های مشخص شده در بالا محاسبه می‌شوند.

• Non-HDL-C. با کم کردن نتیجه HDL-C از نتیجه کلسترول کل (توتال) محاسبه می‌شود. این بخشی از کلسترول در نظر گرفته می‌شود که به احتمال زیاد منجر به سخت شدن شریان‌ها (آترواسکلروز)  می‌گردد.
• کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم (VLDL-C) — با تقسیم مقدار تری گلیسیرید بر 5 (اگر بر حسب میلی‌گرم در دسی لیتر، یا بر 2.2 اگر بر حسب میلی مول در لیتر) محاسبه می‌شود. این فرمول بر اساس ترکیب معمولی ذرات VLDL است. شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد VLDL-C نقش مهمی در فرآیند منجربه تشکیل پلاک در شریان‌ها می‌شود‌.
• نسبت کلسترول به HDL - با تقسیم نتیجه HDL-C به مقدار کلسترول کل محاسبه می‌شود. نسبت بالاتر نشان دهنده خطر بالاتر بیماری قلبی است در حالی که نسبت پایین نشان دهنده خطر کمتر است.

چه آزمایش‌های دیگری ممکن است برای بررسی خطر قلبی استفاده شود؟

برخی از آزمایشات دیگر که ممکن است برای بررسی خطر قلبی استفاده شوند عبارتند از:

• پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا (hs-CRP): مطالعات نشان داده اند که اندازه‌گیری CRP با تست حساسیت بالا می تواند به شناسایی خطر CVD کمک کند. این آزمایش با آزمایش معمولی CRP متفاوت است، که سطوح بالای CRP را در افراد مبتلا به عفونت و بیماری‌های التهابی تشخیص می‌دهد. تست hs-CRP مقدار CRPرا اندازه‌گیری می‌کند که در افراد سالم در محدوده طبیعی است. می‌توان از آن برای تشخیص افراد با سطوح نرمال پایین از افراد با سطوح نرمال بالا استفاده کرد. مشخص شده است که سطوح بالای نرمال hs-CRP در افراد سالم، خطر آتی حمله قلبی، سکته مغزی، مرگ ناگهانی قلبی و بیماری شریانی محیطی را پیش‌بینی می‌کند، حتی زمانی که سطوح لیپید در محدوده قابل قبول باشد. چندین گروه توصیه کرده اند که این آزمایش برای افراد با خطر متوسط ​​حمله قلبی در 10 سال آینده استفاده شود. با این وجود، در مورد نحوه استفاده از آزمایش، و همچنین در مورد تکرارآزمایش توافق نظر وجود ندارد.
• لیپوپروتئینA((Lp(a)): Lp(a یک لیپوپروتئین متشکل از یک مولکول LDL با پروتئین دیگری یعنی (Apolipoprotein (a است که به آن متصل است. (Lpa) شبیه LDL-C است اما به استراتژی‌های معمولی برای کاهش LDL-C مانند رژیم غذایی، ورزش یا اکثر داروهای کاهنده چربی پاسخ نمی‌دهد. از آنجایی که به نظر می‌رسد سطح (Lpa) از نظر ژنتیکی تعیین می‌شود و به راحتی تغییر نمی‌کند، وجود سطح بالایی از(Lpa) ممکن است برای شناسایی افرادی که ممکن است از درمان تهاجمی تر سایر عوامل خطر بهره مند شوند، استفاده شود.

چندین آزمایش دیگر برای سودمندی آن‌ها در تعیین خطر قلبی در حال مطالعه هستند. هم اکنون، هیچ توافق جمعی یا توصیه‌های رسمی برای آن‌ها وجود ندارد. پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این آزمایش‌ها را برای کمک به بررسی خطر قلبی درخواست کند.

برخی از این موارد عبارتند از:

• آزمایش ذرات LDL (تعداد و اندازه) (LDL-P)
• Lp-PLA2
• هموسیستئین
• GGT
• آلبومین ادرار (میکروآلبومین)
• سیستاتین C
• فیبرینوژن
• Apo A-I
• Apo B
• ژنوتیپ APOE (CVD)
• جهش MTHFR

درمان چگونه انجام می‌شود؟

سازمان‌های بهداشتی بر اساس خطر پیش بینی CVD شما پیشنهادهای مختلفی برای درمان دارند.

دستورالعمل‌های کالج قلب و عروق آمریکا (ACC) و انجمن قلب آمریکا (AHA)  پیشنهاد می‌کنند که اگر 40 تا 75 ساله هستید و بیماری قلبی ندارید، از یک محاسبه‌ی خطر برای تعیین ریسک 10 ساله CVD استفاده کنید. عوامل زیادی در محاسبه در نظر گرفته می‌شوند، از جمله کلسترول تام، LDL-C، HDL-C، سن، جنسیت، نژاد، فشار خون، وجود دیابت و عادت سیگار کشیدن. یک ریسک اولیه (پایه) باید محاسبه شود و سپس ریسک شما در طول زمان با هر محاسبه ریسک بعدی قابل پیگیری است. ریسک ده ساله در زیر طبقه بندی می‌شود:

میزان خطر 10 ساله محاسبه شده: کمتر از 5% کم،  5% تا 7.4% مرزی،  7.5% تا 19.9% ​​متوسط، و  ​​بزرگتر از 20% زیاد در نظر گرفته می‌شود.

ACC و AHA درمان با استاتین‌ها را پیشنهاد می‌کنند اگر:

• ابتلا به بیماری قلبی (تشخیص داده شده با سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی، اسکن تصویربرداری و غیره)
• دارای LDL-C بیشتر از 190 میلی‌گرم در دسی لیتر (4.90 میلی مول در لیتر)
• سن 40 تا 75 سال مبتلا به دیابت و LDL-C 70-189 میلی گرم در دسی لیتر (1.81-4.90 میلی مول در لیتر) اما بیماری قلبی ندارند.
• 40 تا 75 سال سن دارند و دیابت یا بیماری قلبی ندارند اما سطح LDL-C بین 70-189 میلی‌گرم در دسی لیتر (1.81-4.90 میلی مول در لیتر) و خطر 10 ساله ابتلا به بیماری قلبی بیش از 7٪ دارند.

 گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده آمریکا (USPSTF) توصیه‌هایی را در مورد استفاده از استاتین‌ها برای درمان در بزرگسالان 40 تا 75 ساله بدون سابقه بیماری قلبی (به عنوان مثال، بدون علائم بیماری عروق کرونر یا سکته)، بر اساس عوامل خطر (یعنی LDL-C بیشتر از 130 میلی گرم در دسی لیتر (3.37 میلی مول در لیتر)، سطح HDL-Cکمتر از 40 میلی‌گرم در دسی لیتر (1.0 میلی مول در لیتر)، دیابت، فشار خون بالا، سیگار کشیدن) ارائه می‌کنند.

اگر یک یا چند عامل خطر دارید و خطر رخداد ده ساله CVD محاسبه شده 10٪ یا بیشتر است، USPSTF استفاده از دوز کم تا متوسط ​​استاتین را پیشنهاد می‌کند.

اگر یک یا چند عامل خطر دارید و خطر رخداد ده ساله CVDشما 7.5٪ تا 10٪ است، USPSTF می‌گوید که پزشک شما ممکن است یک استاتین با دوز کم تا متوسط ​​را پیشنهاد دهد. این به این دلیل است که احتمال اینکه شما یک رویداد CVD داشته باشید کمتر است، بنابراین مزایای استاتین احتمالا کمتر خواهد بود.

استفاده از محاسبه‌ی ریسک و دستورالعمل های ACC/AHA بحث برانگیز است و با در دسترس قرار گرفتن داده‌های بیشتر در حال تکامل است. برخی می‌گویند که محاسبه‌ی ریسک فعلی می‌تواند میزان خطر را بیش از حد برآورد کند. بسیاری هنوز از دستورالعمل های قدیمی‌تر (2002) از NCEP Adult Treatment Panel III برای بررسی سطوح لیپید و خطر CVD استفاده می‌کنند. (برای مقادیر هدف فهرست شده در «چگونه از پانل لیپیدی استفاده می‌شود؟» به بالا مراجعه کنید. طبق دستورالعمل‌های NCEP Adult Treatment Panel III، اگر LDL-C بالاتر از مقادیر هدف و عوامل خطر دارید (مانند سابقه خانوادگی، سیگار کشیدن، دیابت، فشار خون بالا)، نیاز به درمان دارید.