آزمایش کلسی تونین خون چیست؟

این آزمایش سطح کلسی تونین خون را اندازه گیری می کند. کلسی تونین هورمونی است که توسط سلول های C  در غده تیروئید ساخته می شود. کلسی تونین به کنترل نحوه استفاده بدن از کلسیم کمک می کند. کلسی تونین یک نوع نشانگر تومور نیز است. تومور مارکرها موادی هستند که توسط سلول های سرطانی یا سلول های طبیعی در پاسخ به سرطان در بدن ساخته می شوند.

اگر کلسیتونین بیش از حد در خون یافت شود، ممکن است نشانه ای از نوعی سرطان تیروئید به نام سرطان مدولاری تیروئید (MTC) باشد. سطوح بالا همچنین ممکن است نشانه ای از سایر بیماری های تیروئید باشد که می تواند شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به MTC قرار دهد. این موارد شامل:

• هیپرپلازی سلول C، وضعیتی که باعث رشد غیر طبیعی سلول ها در تیروئید می شود
• نئوپلازی غدد درون ریز چندگانه نوع 2 (MEN 2)، یک بیماری نادر و ارثی که باعث رشد تومورها در تیروئید و سایر غدد در سیستم غدد درون ریز (اندوکرین) می شود. (سیستم غدد درون ریز گروهی از غدد است که عملکردهای مهم مختلفی از جمله نحوه استفاده و سوزاندن انرژی (متابولیسم) را در بدن کنترل می کنند). 

کلسی تونین هورمونی است که به تنظیم نحوه استفاده بدن از کلسیم کمک می‌کند. این توسط سلول‌های خاصی در تیروئید به نام سلول‌های C تولید می‌شود. تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل کوچک است که در قاعده گردن قرار دارد. تیروئید علاوه بر کلسی تونین، هورمون‌های دیگری، عمدتاً تیروکسین (T4) و مقداری تری یدوتیرونین (T3) تولید می‌کند که به کنترل سرعت متابولیسم کمک می‌کنند.

در دو وضعیت نادر، هیپرپلازی سلول C و سرطان مدولاری تیروئید (MTC)، مقادیر اضافی کلسی تونین تولید می‌شود. آزمایش کلسی تونین سطح خون را اندازه گیری می‌کند و ممکن است برای تشخیص و نظارت بر این شرایط استفاده شود.

 هیپرپلازی سلول C یک بیماری خوش خیم است که باعث رشد غیر طبیعی سلول‌ها در تیروئید می‌شود. ممکن است پیشرفت کند یا نتواند به سرطان مدولاری تیروئید تبدیل شود.

 سرطان مدولاری تیروئید بدخیم است – می‌تواند فراتر از تیروئید گسترش یابد و اگر زود تشخیص داده نشود، درمان آن دشوار است.

سرطان مدولاری شکل نادری از سرطان تیروئید است که حدود 4 درصد از کل سرطان‌های تیروئید در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد. سالانه حدود 52000 نفر به سرطان تیروئید مبتلا می‌شوند و حدود 2000 نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.

حدود 75 درصد از موارد سرطان مدولاری تیروئید به‌صورت اسپورادیک (پراکنده) است و در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند رخ می‌دهد. بیشتر موارد پراکنده زمانی ایجاد می‌شود که افراد در دهه 40 یا 50 خود هستند و در زنان شایع تر از مردان است.

تا 25 درصد موارد MTC مربوط به یک نوع ارثی (جهش) در ژن RET است که منجر به نئوپلازی غدد درون ریز  چندگانه نوع 2 (MEN 2) می‌شود. MEN 2 یک سندرم مرتبط با چندین بیماری مرتبط از جمله سرطان مدولاری تیروئید و فئوکروموسیتوم است. واریانت ژن RET به روش اتوزومال غالب به ارث  می‌رسد. این بدان معناست که شما فقط باید یک نسخه از واریانت ژن را از پدر یا مادر خود به ارث ببرید تا خطر ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید را افزایش دهید. این شکل ارثی هم مردان و هم زنان را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در سنین پایین تر رخ دهد.

کاربرد آزمایش کلسیتونین چیست؟

این آزمایش اغلب برای موارد زیر درخواست می‌شود:

• کمک به تشخیص هیپرپلازی سلول C و سرطان مدولاری تیروئید
• برای پی بردن به اینکه آیا درمان سرطان مدولاری تیروئید مؤثر است یا خیر
• برای بررسی و ارزیابی اینکه آیا سرطان مدولاری تیروئید پس از درمان مجددا عود کرده است یا خیر
• برای غربالگری افراد با سابقه خانوادگی نئوپلازی غدد درون ریز چندگانه نوع 2 (MEN 2). سابقه خانوادگی این بیماری می‌تواند فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید قرار دهد.

تفسیر نتایج آزمایش چیست؟

اگر سطح کلسی تونین خون بالا بود، ممکن است به این معنی باشد که هیپرپلازی سلول C یا سرطان مدولاری تیروئید وجود دارد. اگر فردی قبلاً برای این نوع سرطان تیروئید تحت درمان باشد، سطوح بالای آن ممکن است به این معنی باشد که درمان مؤثر نیست یا سرطان پس از درمان عود کرده است. سایر انواع سرطان از جمله سرطان سینه، ریه و لوزالمعده نیز می توانند موجب سطوح بالای کلسی تونین در خون شوند.

اگر سطح کلسیتونین خون بالا باشد، احتمالاً قبل از تشخیص قطعی، آزمایشات بیشتری نیاز خواهد بود. این آزمایشات ممکن است شامل اسکن تیروئید و یا بیوپسی از این غده باشد. اسکن تیروئید یک آزمایش تصویربرداری است که از امواج صوتی برای مشاهده غده تیروئید استفاده می‌کند. بیوپسی روشی است که در آن یک قطعه کوچک از بافت یا مقداری سلول را برای آزمایش برمیدارد.

اگر سطح کلسی تونین خون پایین باشد، ممکن است به این معنی باشد که درمان سرطان موثر بوده است.